Historie

Kerk Maria ten Hemelopneming omstreeks 1900

Kerk en pastorie Maria ten Hemelopneming Veendam omstreeks 1900.

De geschiedenis van de geloofsgemeenschap Maria ten Hemelopneming in Veendam is nauw verbonden met de geschiedenis van het kerkgebouw. De toenmalige parochie werd in 1794 opgericht. Door de vele voorwaarden van de Reformatie stond de eerste kerk op een afgelegen plaats. Deze zogenaamde ‘schuurkerk’ mocht aan de buitenkant niet als kerkgebouw herkenbaar zijn. Volgens de overleveringen telde het interieur 200 zitplaatsen. Het aantal parochianen bedroeg ca. 300, verdeeld over ongeveer 80 gezinnen. De kerk werd in het najaar van 1795 ingewijd door de aartspriester van Groningen, B. van Kruisen. Joannes Hamers werd als eerste pastoor aangesteld.

Toen de katholieke gemeenschap in Veendam in aantal groeide, werden plannen gemaakt voor een nieuw kerkgebouw. Na de Reformatie moest de burgerlijke overheid hiervoor toestemming geven. Deze toestemming werd verleend onder voorwaarde dat het ministerie van Waterstaat toezicht zou houden bij de bouw van de nieuwe kerk en ingenieur W.L. Hasselbach werd aangewezen als toezichthouder. Zo werd de nieuwe kerk een zogenaamde Waterstaatskerk.

Aanvankelijk waren delen van het interieur van de ‘schuurkerk’ overgebracht naar de nieuwe kerk, maar in de loop der jaren zijn die vervangen door een nieuw interieur. Zo werd er in 1852 een Van Ockelen orgel geplaatst, dat omstreeks 1930 werd vervangen door het huidige Valckx orgel. Hierbij werd tevens het glas-in-loodraam achter het orgel geplaatst.

Kerk en pastorie Maria ten Hemelopneming Veendam

Kerk en pastorie Maria ten Hemelopneming Veendam heden

In de jaren 20 van de 20ste eeuw werd het kerkgebouw grondig gemoderniseerd en opgeknapt. Het huidige priesterkoor in neogotische stijl werd er bijgebouwd, het altaar werd vernieuwd, er kwam een nieuwe preekstoel en er werden nieuwe eikenhouten banken en een lambrisering geplaatst. De oude houten vloer werd vervangen door een tegelvloer en er werden diverse gebrandschilderde ramen aangebracht. De Veendammer beeldhouwer Ter Reegen zorgde voor het vele fraaie houtsnijwerk.
De statige pastorie is in de jaren 70 vervangen door een parochiezaaltje en een meer eigentijdse woonruimte voor de pastoor.

Waarschijnlijk is toen ook het torentje met de luidklok (in 1845 op bestelling in St. Petersburg vervaardigd) van de voorzijde, boven de ingang, verplaatst naar de achterzijde. De Russische luidklok is omstreeks 1942 door de Duitse bezetters gevorderd en na de Tweede Wereldoorlog is er een nieuwe luidklok van Nederlands fabrikaat in de toren gekomen.

In 1971 is het kerkgebouw als een der weinige Waterstaatskerken in het Noorden van Nederland op de Monumentenlijst geplaatst en sindsdien zijn vele restauratiewerkzaamheden aan het kerkgebouw verricht. In 1986 is de voltooiing van de tweede restauratiefase op feestelijke wijze gevierd. In 2001 zijn de restauraties van de kerkvloer en het orgel voltooid. Dit is op zondagmiddag 24 oktober 2001 gevierd met een feestelijk concert.

Deel dit artikel